در شامگاه روز جمعه 16 خرداد ماه 1393 خورشیدی در ساعت 21:14:39 به وقت مرکزی ایران 6 Jun,2014 ،16:44:39UT  در عرض های جنوب غربی و جنوب ایران شاهد اختفای خراشان ماه با ستاره SAO 138298(ستاره اپسیلون (Leoبا قدر ظاهری چهار و سه دهم خواهیم بود.اختفای خراشان زمانی رخ میدهد که که ستاره هدف حداقل دوبار پشت عوارض قطبین ماه پنهان و آشکار شود این نوع اختفا از لحاظ زمان پنهان ماندن ستاره،کوتاهترین نوع از انواع اختفاهای ماه محسوب میشود.

رصد این رویداد به لحاظ نکات زیر حائز اهمیت است:

- قدر ستاره هدف(4.3) میباشد در نتیجه با یک تلسکوپ 4 اینچ و حتی با دوربین دو چشمی 20 در 60 درآسمان اندکی تاریک (حد قدری 3 در محل رویداد) قابل رویت می‌باشد.

در هنگام اختفای خراشان میتوان عوارض لبه ای ماه را بصورت دقیق مورد برسی قرار داد همچنین میتوان با رصد و زمانسجی از دو نقطه متفاوت اختلاف منظر و فاصله دقیق ماه تا زمین را محاسبه کرد و همچنین تغییراتی که ممکن است در لیبراسیون ماه و موقعیت مداری ماه اتفاق افتاده باشد را بررسی نمود.

در تصویر  شماره 1 عوارض قطب ماه نمایش داده شده است و خطوط نقطه چین محل جابجایی ستاره پشت عوارض ماه را نشان میدهد.

پیدا کردن ستاره هدف بسیار ساده است گروه های رصدی کافی است در زمان رصد ماه را در آسمان شب پیدا کنند و دهانه ابزار خود را بسمت قطب شمال ماه نشانه روند در ساعت اعلام شده ستاره پر نوری را در کنار ماه رویت خواهد شد و کافی ستاره را دنبال کنند با توجه به زمان اعلام شده اختفا، شاهد مخفی شدن و ظاهر شدن ستاره هدف در پشت عوارض ماه در طول یک بازه زمانی خواهند بود.

مهمترین کار رصدگران زمان سنجی دقیق زمان ورود و خروج ستاره در پشت ماه است که در ادامه نحوه زمانسنجی بصورت مفصل توضیح خواهد داده شد.

در تصویر 2 نقشه خط اختفا و شهرهایی که بروی خط اختفا هستند را نشان میدهد.

لازم به ذکر است رصد اختفای خراشان تابع مکان دقیق برای رصد است و اندکی جابجای از مسیر خط اختفا سبب خواهد شد که اختفا برای شما بوقع نپیوندد ویا اختفا بصورت یک اختفای ساده واقع شود.

خوشبختانه این اختفا در چند مکان شهری در ایران قابل رویت می باشد بطوری که که ساکنین جنوب شهر دزفول و ساکنین شمال شهر شوشتر و همچنین ساکنین شمال شهر زرقان استان فارس و همچنین رصد گران شهر داراب این شانس را دارند که از محل سکونت خود این پدیده نادر و زیبا را رصد و زمانسنجی کنند.

به علاقمندان رصد اختفاهای نجومی توصیه میشود این رویداد را از دست ندهند زیرا معمولا اختفاهای خراشان ماه با ستاره قدر مناسب در طول سال به ندرت اتفاق می افتد. همچنین اگر تلسکوپ های مجهز به وب کم  استفاده میکنید میتوانید از این پدیده نادر تصویر برداری کرده و زمانسنجی دقیقی از آن بدست آورید. آنچه در رصد این رویداد بسیار مهم است، زمان سنجی دقیق شروع و پایان اختفا برحسب ساعت گرینویچ است.

در جدول 1 نام شهرهای مختلف که برروی خط اختفا قرار دارند و زمان اختفا به وقت مرکزی ایران آورده شده است.

جدول 1

نحوه بدست آوردن مقدار خطای لپ تاب و کرنومتر:

برای بدستآوردنمقدارخطای لپ تاب با استفاده از سایت http://Time.is مقدار خطا را مشخص میشود و در صورت امکان تصحیح کرد و یا در محاسبات در نظر گرفت.

دو روش زمانسنجی رویداد

نحوه روش اول زمانسنجی رویداد:

مرحله اول بدست آوردن زمان دقیق هماهنگ شده جهانی (UTC) از طریق اینترنت (www.asteroidoccultaion.com/observations/AN/) برای به حداقل رساندن میزان خطایک ساعت قبل از رویداد مجددا زمان را با زمان جهانی چک می کنیم. (ضمن اینکه از قبل میزان خطای لپ تاپ و کرنومتر مورد استفاده را چک می کنیم).

در مرحله دوم زمان مبنا باید گرفته شود؛ دقایقی قبل از وقوع رویداد کرنومتر را روشن کرده و دقیقا زمانی را که کرنومتر شروع به شمارش کرده است به عنوان زمان مبنا در نظر گرفته و یادداشت میکنیم.

در مرحله سوم رصدگر رویداد در هنگام مشاهده رخداد اختفا عدد یک را گفته و دستیار بلافاصله کرنومتر را نگه داشته و زمان را ثبت میکند.

در اختفای خراشان برای ثبت زمان دقیق باید از گزینه دوره در کرنومتر استفاده کرد اینگونه که بعد از مخفی شدن ستاره برای بار اول دوره را کلید دوره را فشار میدهیم و بعد از رویت دوباره بار دیگر دوره را فشار میدهیم هرمقدار که ستاره پشت عوارض مخفی و پدیدار شد کلید دوره را فشار میدهیم وقتی ستاره برای آخرین بار از پشت ماه خارج شد زمانسنجی را متوقف میکنیم.

در مرحله چهارم زمان مبنای گرفته شده را با زمان بدست آمده توسط کرنومتر در هنگام مشاهده رویداد جمع کرده و به این صورت زمان دقیق رویداد اختفای مورد نظر به زمان جهانی (UTC) بدست آمده است.

میزان خطای لپ تاپ تصحیح شده است.

زمان مبنا: 16:35:00:00

زمان کرنومتر ثبت شده:00:03:59.80

زمان دوره ها را به زمان مبنا اضافه میکنیم و زمان ورود اول و خروج اول و زمان ورود و خروج دوم تا آخر اضافه میکنیم.

) + ( 00:03:59.80)= 16:38:59.8016:35:00:00(

زمان محاسبه شده: 16:38:59.80

زمان سنجی ابداعی گروه دزفول

زمانسنجی بصورت بصری انجام می شود.

مراحل زمانسنجی رویداد:

مرحله اول بدست آوردن زمان دقیق هماهنگ شده جهانی (UTC) از طریق اینترنت http://Time.is برای به حداقل رساندن میزان خطا یک ساعت قبل از رویداد مجددا زمان را با زمان جهانی چک میکنیم. (ضمن اینکه از قبل میزان خطای لپ تاپ و کرنومتر مورد استفاده را چک میکنیم).

مرحله دوم رصدگر رویداد در هنگام مشاهده رخداد اختفا عدد یک را گفته و دستیار بلافاصله کرنومتر را روشن میکند.

در اختفای خراشان برای ثبت زمان دقیق باید از گزینه دوره در کرنومتر استفاده کرد اینگونه که بعد از مخفی شدن ستاره برای بار اول بار کلید شروع کرنومتر را فشار میدهیم و بعد از رویت دوباره ستاره کلید دوره را فشار میدهیم هرمقدار که ستاره پشت عوارض مخفی و پدیدار شد کلید دوره را فشار میدهیم وقتی ستاره برای آخرین بار از پشت ماه خارج شد در یک زمان کامل (زمان مبنا)کرنومتر را نگه میداریم.

مرحلهسوم(گرفتن زمانمبنا)؛مدت زمانیبعدازوقوعرویداد(حدودا 1 دقیقه ،ترجیحا یک زمان کامل مثلا وقتی ثانیه شمار ساعت لپ تاب عدد60(00) را نشان داد )کرنومتررااز شمارش نگه می دارم وزمان راثبت می‌کنیم،دقیقا زمانی را که کرنومتر را متوقف کرده ایم به عنوان زمان مبنا در نظر گرفته و یادداشت میکنیم.

(زمانی که کرنومتر را نگه داشته ایم برابر بازمانیکهساعتلپتاپبهعنوانزمانمبنادرنظرگرفته شده است.این زمانرا ثبت میکنیم).

در مرحله چهارم زمان های ثبت شده ی دوره ی کرنومتر را از زمانمبنای گرفته شده کم میکنیم و به این صورت زمان دقیق رویداد اختفای مورد نظر به زمان جهانی (UTC) بدست می آید.

میزان خطای لپ تاپ تصحیح شده است.

زمان مبنا - زمانکرنومترثبتشده = زمان محاسبه شده

زمان دوره ها را از زمان مبنا کم میکنیم و زمان ورود اول و خروج اول و زمان ورود و خروج دوم تا آخر کم میکنیم.

زمانکرنومترثبتشده: 00:00:47.90

زمان مبنا: 16:25:00.00

زمان محاسبه شده: 16:24:12.10

فرم شماره 1

نکاتی که در مورد گزارش نویسی باید لحاظ شود بشرح زیر خواهد بود.

*طول و عرض جغرافیای محل رصد در سوالهای 8و9 با دقت دقیقه گزارش شود،

* زمانهایدرخواستشدهدرسوالهای18تا19به وقت مرکزی ایران گزارش شود،زمان دقیق شروع و خاتمه اختفا(حداقل تا دهم ثانیه)

* منظورازسوال2۲ میزانابریبودنآسماناست. بنابرایناگرآسمانتانبدونابروصافبودبایدعددصفرواگرآسمانتانکاملاابریبودعدد ۱۰۰ رادرجکنید. همچنیندرصورتنیمهابریبودنآسمان،درصدابریبودنراتخمینبزنید.

* منظورازسوال23قدرحدیآسماناست. برایاینمنظورقدرحدیآسمانرادرمنطقهوقوعاختفامحاسبهکنید.

پس از رصد موفق اختفا برای ثبت داده های رصدی خود فرم شماره 1 را کامل نمود به آدرس info@iota-me.com ارسال کنید و در قسمت موضوع اختفای خراشان6 ژوئن (Graze Occultation 6Jun)نوشته شود.

همچنین چنانچه نیاز به مشاوره و  کمک در مورد نحوه زمانسنجی و سایر موارد دیگر میتوانید به آدرس hojat.hekmat@gmail.com و یا شماره تماس 09364206300 تماس حاصل نمایید.

به امید رصد موفق و لذت بخش

حجت اله حکمت زاده

ریاست دپارتمان اختفا وTNOآیوتا خاورمیانه

hekmat@iota-me.com

http://iota-me.com/

+989364206300