با نزديك شدن به پايان ماه مبارك رمضان زمان رويت هلال ماه شوال و تعيين عيد فطر مهمترين مسئله اي است كه توجه روزه داران را به خود جلب ميكند.
مرکز مطالعات وپژوهش های فلکی – نجومی وابسته به دفتر آیت الله سیستانی اعلام کرد:" بر اساس محاسبات انجام شده هلال ماه روز چهارشنبه امکان پذیر نیست، بلکه روز پنجشنبه ماه رویت خواهد شد و بر این اساس روز جمعه عید فطر است. بر اساس محاسبات انجام شده هلال ماه د رقاره های آسیا، آفریقا، اروپا ، استرالیا و آمریکای شمالی، غروب چهارشنبه 11 آبان 84 قابل رویت نیست و فقط در آمریکای جنوبی درصورت مساعد بودن هوا احتمال رؤیت هلال وجود دارد . بنابراین درهمه مناطق کشور حتی کشورهای خاورمیانه و اسلامی، امکان رؤیت هلال وجود ندارد .هلال ماه غروب پنجشنبه با چشم غیر مسلح در تمام نقاط کشور در صورت مساعد بودن هوا قابل رؤیت است، ارتفاع و موقعیت هلال به نحوی است که رؤیت هلال را امکان پذیر می کند .بر اساس این محاسبات طبق بیشتر مبانی فقهی مورد استفاده مراجع عظام جمعه عید فطر خواهد بود" .
بر اساس گزارش مطالعات و پژوهش های فلکی - نجومی، محاسبات دریافتی از مناطق مختلف جهان مانند رصدخانه آفریقای جنوبی و کمیسیون هلال و تقویم در فدراسیون عربی علوم فضا و فلک مستقر در اردن و برخی دیگر از مراکز و دانشگاه های مختلف جهان که درباره رؤیت هلال فعالیت می کنند، همه متفق القول هستند که هلال ماه غروب چهارشنبه در هیچیک از کشورهای اسلامی قابل رؤیت نیست، ولی برخی از این کشورها پنجشنبه را عید اعلام کردند زیرا چهارشنبه 30 ماه رمضان در آن مناطق است ( سه شنبه در این کشورها اول ماه شوال اعلام شد) و نمی شود ماه را 31 روز کرد.
مرکز مطالعات و پژوهش های فلکی - نجومی بر اساس محاسباتی که در 46 شهر دنیا انجام داده است مختصات مناطق مناسب را بررسی کرده و در روزهای چهارشنبه و پنجشنبه به" استهلال" خواهد پرداخت و با ستادهای مختلفی که تشکیل شده است برای استهلال و رؤیت هلال ماه در ارتباط بوده و نتایج را اعلام می کند.
علي‌رضا بوژمهراني، مسئول پايگاه اطلاع‌رساني «كمان آسماني» (سايت تخصصي فعال در زمينه اطلاع‌رساني رويت هلال ماه در ايران) با اعلام اين مطلب به خبرنگار «علمي» خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا) گفت: مقارنه ماه و خورشيد براي هلال شوال 1426 در ساعت 4 و 54 دقيقه بامداد روز چهارشنبه 11 آبان 1384 برابر با 29 رمضان 1426 به وقت رسمي ايران روي خواهد داد.
در شامگاه اين روز حتي در مناطق غربي و جنوب غربي ايران، جدايي زاويه‌يي ماه و خورشيد به حد نظري «آندره دانژان» نمي رسد كه هلال شكل گرفته و قابل رويت باشد. ساير پارامترهاي موثر در رويت هلال نيز بسيار ضعيفتر از ركوردهاي معتبر جهاني هستند؛ بدين ترتيب هلال ماه «شوال» در شامگاه چهارشنبه با چشم مسلح و غير مسلح در كل پهنه ايران قابل رويت نيست.
وي تصريح كرد: بررسي رويت پذيري اين هلال با استفاده از معيار پروفسور «يالوپ» و معيار رصدخانه آفريقاي جنوبي نشان مي‌دهد كه هلال شوال در شامگاه چهارشنبه 2 نوامبر ( 11 آبان ) در هيچ‌يك از كشورهاي اسلامي نيز قابل رويت نبوده و بخش هاي غربي كشور آفريقاي جنوبي اولين مناطق كره زمين هستند كه امكان رويت هلال با چشم مسلح در آن وجود دارد.
سيد محسن قاضي ميرسعيد، پژوهشگر و كارشناس رويت هلال ماه نيز روز گذشته در گفت‌و‌گو با خبرنگار «علمي» خبرگزاري دانشجويان ايران(ايسنا) تاكيد كرد:بر اساس محاسبات انجام شده در شامگاه چهارشنبه، هلال ماه شوال در قاره‌هاي اقيانوسيه، آسيا، اروپا و آفريقا - به جز منتهااليه جنوب غربي اين قاره ( كشور آفريقاي جنوبي ) - و آمريكاي شمالي حتي با ابزار اپتيكي رويت‌پذير نخواهد بود.
به گفته وي، هلال ماه شوال در منتهااليه جنوب غربي قاره آفريقا فقط در غرب كشور آفريقاي جنوبي و در امريكاي مركزي آن هم فقط در مركز و غرب آمريكاي مركزي مثل كشورهاي مكزيك، نيكاراگوئه، گواتمالا و هندوراس فقط با ابزار اپتيكي و در آمريكاي جنوبي به جز شمال شرقي آن، با چشم غير مسلح قابل رويت است.
وي در پاسخ به اين سوال ايسنا كه چرا در شامگاه چهارشنبه هلال ماه در ايران رويت نخواهد شد، اظهار داشت: لحظه مقارنه ماه و خورشيد در ساعت 4 و 46 دقيقه و 26 ثانيه بامداد چهارشنبه به وقت رسمي ايران است؛ سن ماه تا لحظه غروب خورشيد در پهنه ايران در شهرستان سرخس 11 ساعت و 32 دقيقه - كم ترين سن - و در شهرستان نفت شهر 12 ساعت و 40 دقيقه - بيشترين سن - مي رسد كه اين سن از ركورد جهاني رويت هلال ماه در لحظه غروب خورشيد كه 11 ساعت و 20 دقيقه است بيشتر مي باشد.
ركوردار جهاني رويت هلال ماه‌هاي جوان در عين حال تصريح كرد: با وجود اين، بايد ساير مشخصه هاي مهم رويت هلال ماه را هم مد نظر قرار داد از جمله اينكه در نواحي شمال شرقي، شرق و جنوب شرق كشورمان هلال ماه يا قبل از خورشيد غروب ميكند و يا تقريبا همزمان با خورشيد؛ در مناطق شمال و شمال غربي، مركزي، جنوب، جنوب غربي و غرب كشور هلال ماه يا همزمان با خورشيد و يا چند دقيقه ديرتر غروب خواهد كرد، به عنوان مثال در بهترين مكان ممكن در ايران ( جزيره سيري) هلال ماه فقط 7 دقيقه و 1 ثانيه ديرتر از خورشيد غروب خواهد كرد همچنين در نفت شهر در غرب كشور مدت مكث هلال 3 دقيقه و 5 ثانيه خواهد بود و اين مكث بسيار كم يكي ديگر از دلايل بسيار مهم در اثبات رويت ناپذيري هلال ماه در غروب چهارشنبه مي‌باشد.
پژوهشگر و ركوردار جهاني رويت هلال ماه‌هاي جوان اضافه كرد: از طرف ديگر، ارتفاع ماه با خورشيد در بهترين منطقه كمتر از 1 درجه است و اگر بخواهيم مقدار دقيق آن را بگوييم حدود 37 دقيقه قوسي است، به تعبير ساده تر اين طور مي توانيم تجسم كنيم كه قسمت تاريك ماه رو به كره زمين و قسمت روشن ماه پشت به كره زمين قرار دارد.
عضو هيات موسس گروه غير حرفه‌يي رويت هلال ماه در گفت‌و‌گو با ايسنا افزود: يكي از مشخصه‌هاي مهم رويت پذيري هلال ماه، محاسبه «جدايي زاويه‌يي ماه از خورشيد» است؛ جدايي زاويه‌يي ماه از خورشيد در بهترين مكان در ايران به 7 درجه هم نخواهد رسيد ( كم ترين ركورد جهاني جدايي زاويه‌يي 5/7 درجه با چشم مسلح و با چشم غير مسلح 2/9 درجه است )، در علم نجوم نظريه بسيار مهمي به نام «حد دانژون» وجود دارد كه توسط «اندره دانژون» - دانشمند معروف فرانسوي و يكي از مشهورترين دانشمندان مكانيك سماوي - مطرح شده است؛ دانژون مي گويد اگر جدايي زاويه‌يي ماه از خورشيد 7 درجه و يا كمتر از 7 درجه باشد اصلا هلالي تشكيل نمي شود تا نور آن به چشم زمينيان برسد؛ او معتقد است اگر جدايي زاويه‌يي ماه و خورشيد حتي اگر 7 درجه باشد؛ پستي و بلندي هاي ماه بر سطح ماه سايه مي اندازند و مانع از تشكيل هلال مي شوند؛ اين نظريه تا به امروز به عنوان يك اصل قابل قبول و علمي مد نظر اكثر دانشمندان قرار گرفته و حتي بعضي از دانشمندان اين حد را حدود 5/7 درجه مي دانند ؛ در صورتي كه طبق محاسبات انجام شده در تمام پهنه ايران جدايي زاويه‌يي حتي به 7 درجه هم نخواهد رسيد.
قاضي مير سعيد تصريح كرد: يكي ديگر از مشخصه هاي مهم رويت هلال ماه، محاسبه طول كمان ماه است. در بهترين مكان رويت در ايران، طول كمان تشكيل شده در ايران خيلي كم است ( كم تر از 10 درجه)، در صورتي كه كمترين طول كمان رويت شده در جهان آنهم با ابزار اپتيكي قوي، حدود 60 تا 70 درجه است.