نویسنده: آلن استرن
در روزهای پایانی سفر فضاپیمای «افق‌های نو، New Horizons» هستیم و با رسیدن
فضاپیما به پلوتو موفق خواهیم شد تا برای نخستین بار به‌طور مستقیم و مقدماتی
منظومه‌ی پلوتو (شامل پلوتو و قمرهایش) را کاوش کنیم. مبارزه برای جمع کردن منابع
مالی و به‌دست آوردن تأیید برای انجام شدن چنین مأموریتی نزدیک به ۱۴ سال طول کشید (از سال ۱۹۸۹ تا ۲۰۰۳ میلادی، ۱۳۶۸ تا ۱۳۸۲شمسی). در ابتدا گروهِ کوچکی از
دانشمندان جوان چنین طرحی را پیشنهاد دادن و با بیش از یک دهه بررسی بالاخره کمیته‌ی
مشاوره‌ی ناسا و آکادمی ملی علوم پذیرفتند که این مأموریت بر مأموریت‌های دیگر
برتری دارد.
اما چطور پلوتو، که زمانی جزئی بی‌اهمیت در علوم سیاره‌ای به‌شمار می‌رفت،
به بخشی بسیار مهم در درک شکل‌گیری و تکامل منظومه‌ی شمسی تبدیل شد؟
برای پاسخ به این پرسش باید به آغاز این داستان یعنی ابتدای سال ۱۹۰۵ برگردیم و نقطه‌ی اوج آن را در
سال ۱۳۹۴/۲۰۱۵ دنبال کنیم.
«پرسیوال لاول، Percival
Lowell» ستاره‌شناسی از اهالی بوستون جست‌وجو به دنبال
سیاره‌ای فراتر از نپتون را در سال ۱۹۰۵ آغاز
کرد، یعنی دقیقاً یک سال پیش از تولد «کلاید تامبا، Clyde
Tombaugh» که واقعاً آن را کشف کرد. تامبا، پلوتو را در صفحات
عکاسی پیدا کرد که در سال ۱۳۰۹/۱۹۳۰ در
رصدخانه‌ی لاول (در آریزونا) گرفته شد. این سیاره‌ی جدیدِ کوچک و کم‌نور ۴۱ برابر فاصله‌ی زمین تا خورشید
(از خورشید) دورتر بود، کم‌تر از ۰/۱ ثانیه
قوس قطر آن و قَدرش ۱۵/۱ بود.
در مجموع می‌بینید که پلوتو بسیار فراتر از فن‌آوری آن زمان قرار داشت و به‌دست آوردن
اطلاعات بیشتر درباره‌ی آن تقریباً غیرممکن بود.
تنها
چیزی که با فن‌آوری سال ۱۹۳۰ می‌شد درباره‌ی
پلوتو فهمید؛ مدار و رنگ آن بود. دانشمندان علوم سیاره‌ای نمی‌توانستند اندازه‌‌ی
سیاره، جوّ و چگالی درونی آن را بسنجند، قمرهایش را ببینند، حتی اندازه‌گیری
دوره‌ی چرخش پلوتو تا دو دهه‌ی بعد ممکن نشد. با وجود این حدس و گمان درباره‌ی
چگونگی شکل‌گیری و منشأ آن بسیار فراگیر بود. مثلاً وقتی ستاره‌شناسان فهمیدند که
مدار پلوتو از میان مدار نپتون عبور می‌کند حدس زدند که احتمالاً این سیاره (یا در
واقع سیاره‌ی کوتوله) قمر فراری نپتون است. بعضی دیگر حدس می‌زدند که پلوتو باید
چیزی مانند «سرس، Ceres» باشد؛ سیارکی غول‌پیکر که به مرور زمان به لبه‌های
بیرونی منظومه‌ی شمسی رفته است. عده‌ای دیگر مانند «فردریک لنارد، Fredrick Leonard» و «کِنت اِجوُرث، Kenneth Edgeworth» حدس می‌زدند که این سیاره‌ی کوچک باید متعلق به
دسته‌ای دیگر از اجرام باشد که فراتر از نپتون قرار دارند و هنوز ناشناخته‌اند. به‌هرحال
هیچ اطلاعات بیشتری موجود نبود تا یکی از این نظریه‌ها را تأیید کند… ادامه مطلب