توضیح عکس: در تصویر بالا نواختر قنطورس ۲۰۱۳ یا V1369 قنطورس را می‌بینید که در مرکز تصویر می‌درخشد. این تصویر از نواختر از رصدخانه‌ی لاسیا در همین ماه گرفته شده است. امتیاز تصویر: ESO

لیتیم، همان‌طور که می‌دانید عنصر شیمیایی سبکی است که به‌نظر می‌رسد ۱۳/۸ میلیارد سال پیش همراه با انفجار بزرگ تولید شده است. با این‌حال سال‌ها است که معمایی بزرگ پیش روی دانشمندان قرار داده است: چرا مقدار این عنصر در ستاره‌های جوان‌تر (تقریباً) ۱۰ برابر ستاره‌های پیرتر است؟  

از دهه‌ی ۷۰ میلادی (دهه‌ی ۵۰ شمسی) دانشمندان احتمال می‌دادند که این لیتیم اضافیِ ستاره‌های جوان از انفجارهای نواختری تأمین می‌شود. با این‌حال در رصدها هیچ‌ نشانه‌ای که این حدس را تأیید کند به‌دست نیامد. به‌تازگی گروهی از دانشمندان دانشگاه رُم با استفاده از تلسکوپ ۲/۲ متری رصدخانه‌ی لاسیا (La Silla ) و طیف‌سنج تلسکوپ ۰/۵ متری رصدخانه‌ی پونتیفیسیا (Pontificia) در شیلی نواختر قنطورس ۲۰۱۳ (یا V1369 قنطورس) را بررسی کردند. این نواختر در آسمان نیم‌کره‌ی جنوبی نزدیک ستاره‌ی بتا-قنطورس در سال ۱۳۹۲ منفجر شد و تا به‌حال پُرنورترین انفجار نواختری در قرن حاضر است؛ به‌طوری که به‌سادگی با چشم غیرمسلح دیده می‌شود.

اطلاعات جدید ردِ آشکاری از لیتیم را نشان می‌دهد که با سرعت دو میلیون کیلومتر در ساعت همراه با مواد دیگر از نواختر در فضا پخش می‌شود. اگر به تاریخ تکاملی عناصر شیمیایی در راه شیری به چشم پازل بزرگی نگاه کنیم، آن‌وقت لیتیم یکی از مهم‌ترین و اثرگذارترین قطعات این پازل است. با این‌که فقط یک نواختر بررسی شده است اما طی تکامل راه شیری میلیون‌ها انفجار نواختری وجود داشته است که اکنون می‌توان با این یافته‌ی جدید مقدار بسیار زیاد لیتیم در کهکشان‌مان را درک کنیم.