ماراتن مسیه مسابقه ای برای رصد 110 جرم فهرست اجرام غیر ستاره ای شارل مسیه فرانسوی است. این فهرست شامل منتخبی از پرنورترین اجرام رصدی اعماق اسمان است که از نیمه اسفند تا نیمه فروردین هر سال به دلیل موقعیت خورشید در اسمان در بهترین وضعیت رصدی قرار می گیرند.                                

در چند ساله اخیر کشورهای منطقه نظیر پاکستان و ترکیه و هند این مسابقه جذاب را برگزار کردند. در ایران نخستین بار ماهنامه نجوم ماراتن مسیه را در 5 سال قبل و در شب 30 فروردین بر بام کارونسرای تاریخی قصر بهرام برگزار کرد. در این ماراتن حدود 40 نفراز منجمان برگزیده کشور شرکت کردند. دومین و سومین ماراتن نجومی  متاسفانه به دلیل هوای نامساعد برگزار نشد. چهارمین ماراتن مسیه در اسفند سال 1383 به خوبی برگزار شد . خورانق یزد با هوایی ابری  میزبان شرکت کنندگان درماراتن پنچم بود . 

 زمان برگزاری: 7 و 8 اردیبهشت 1385

مکان برگزاری: پارک ملی کویر، کاروانسرای قصر بهرام (150 کیلومتری جنوب شرقی تهران).

طول و عرض جغرافیایی به ترتیب حدود 52در جه و 12 دقیقه شرقی و 34 درجه و 47 دقیقه شمالی و ارتفاع حدود 1000 متر از سطح دریا

پذيرفته شدگان که از از طريق اي ميل مطلع مي شوند و نامشان پس از پايان مهلت ثبت نام در اين صفحه منتشر مي شود، ساعت 10 صبح پنجشنبه 7 اردیبهشت برای آغاز سفر در مقابل ساختمان انجمن نجوم ایران جمع می شوند. نشانی: بلوار کشاورز، خیابان وصال شیرازی، انتهای خیابان ایتالیای غربی (تقاطع خیابان قدس)، مقابل ساختمان پزشکان شفاء

مسیر حرکت از ری به سوی ورامین و پیشوا و سپس مسیر بیابانی پارک ملی کویر است (طی مسیر به مدت حدود 5 ساعت). پس از یک جلسه کوتاه توجیهی در کاروانسرای قصر بهرام محل هر گروه بر بام کاروانسرا مشخص می شود و در صورت شرایط جوی مناسب از راس ساعت 18:30 رقابت آغاز می گردد. افق محل رصد باز است و از جنوب تا حدود 5 درجه به دلیل قرارگیری سیاه کوه بسته است. آلودگی نوری در جنوب کمترین و در شمال به دلیل قرار گیری تهران و گرمسار بیشترین است. حد قدر آسمان در شبهای تاریک بین 6 تا 5/6 است. در برنامه رصد یک استراحت نیم ساعته در ساعت 22 و در صورت نیاز استراحت کوتاه دیگری در ساعت 2 بامداد داده می شود. پایان برنامه رصدی ساعت 4:30 صبح هشتم اردیبهشت است. پس از استراحت و صرف صبحانه مراسم معرفی برگزیدگان و ارائه جوایز انجام می شود و پس از آن علاقه مندان می توانند با حضور راهنمای محیط زیست پیاده روی کوتاهی را برای بازدید از منطقه انجام دهند. بازگشت به تهران بین ساعت 16 تا 18 جمعه هشتم اردیبهشت در مقابل ساختمان انجمن نجوم ایران خواهد بود.

اجرام رصدی مورد نظر

اجرام رصدی انتخاب شده برای این رقابت: تمام اجرام فهرست مسیه بجزکهکشان های74 Mو 77 Mکه دیده نمی شوند. علاوه بر 108 جرم مسیه که الویت اصلی انتخاب داوران است رصد 14 جرم غیرمسیه که از زیباترین اجرام ژرف آسمان اند مورد نظر است تا سبب افزایش جذابیت های این برنامه رصدی شود:

1- خوشه اومگا-قنطورس یا NGC 5139، پرنورترین خوشه کروی آسمان و بزرگترین در سراسر کهکشان

2- کهکشان قنطورس- A یا NGC5128، کهکشان نا منظم بزرگ که جز 10 کهکشان بارز آسمان است.

3- خوشه دوتایی (خی و اچ) NGC 884 و NGC869 در برساوش، از زیباترین خوشه های باز آسمان

4- کهکشان مارپیچی NGC6946 در قیفاووس

5- خوشه باز جغد یا NGC457 در ذات الکرسی

6- خوشه باز کارولین یا NGC 7789 در ذات الکرسی

7- کهکشان مارپیچی آندرومدای کوچک یا NGC7331در فرس اعظم

9- خوشه کروی NGC6441 در دم عقرب

10- خوشه باز NGC6231 در دم عقرب

11- سحابی سیاره نمای اسکیمو یا NGC2392 در جوزا

12- خوشه باز NGC2244 (سحابی روزت) در تکشاخ

13- خوشه باز NGC1647 در ثور

14- دنباله دار 73P يا شواسمان-واخمان(درخشان ترین تکه هسته آن، تکه C)، که درشب برنامه نزدیک به اکلیل شمالی است.



رصدگران بهتر است با مراجعه به نقشه های آسمان، نرم افزارهای آسمان نما، و مقاله های راهنما در نجوم شماره های 112 و 146/ 145 ترتیب اجرام رصدی آن شب را برای خود مشخص و نقشه های راهنما را برای شب ماراتن آماده کنند. موقعیت دقیق دنباله دارP 73 در نرم افزارهای به روز شده آسمان نما، سایت های اینترنتی مرتبط و ویژه نامه راهنمای آسمان 1385 مجله نجوم در دسترس است.



اجرام بحرانی ماراتن ششم به دلیل نزدیکی به خورشید و ارتفاع کم از افق: M79 در افق جنوب غربی شامگاهی، M34 در افق شمال غربی شامگاهی، M76 (دمبل کوچک) در افق شمال غربی صبحگاهی، M30در افق جنوب شرقی صبحگاهی ، و M33 (کهکشان مثلث) در افق شرقی صبحگاهی.





شرایط ثبت نام نهایی در ماراتن ششم

پس از اعلام شاخه آماتوری انجمن نجوم ایران مبنی بر پذیرش اولیه، رصدگر برای ثبت نام قطعی می بایست حداکثر تا 31 فروردین مبلغ ثبت نام خود را به شماره حساب انجمن واریز نماید و رسید بانکی به شماره تلفکس انجمن (88989550) ارسال کند یا شماره رسید بانکی و تاریخ آن را به نشانی های ای میل پایان این نامه ارسال کند. مبلغ ثبت نام برای اعضای شاخه آماتوری انجمن نجوم ایران 8500 تومان و برای غیر اعضا 12000 تومان است. این مبلغ به شماره حساب انجمن: حساب جاری شماره ۲۳۶۵۵ بانک تجارت ، شعبه انقلاب/فلسطين (کد ۱۸۵) به‌نام انجمن نجوم ايران واریز می گردد. در برنامه ارائه غذای سبک برای شام اول، و صبحانه و نهار دوم و همچنین چای و شیرینی طی ساعات رصد تدارک دیده شده است. شرکت کنندگان مقداری آذوقه غذایی و نهار روز اول را به همراه داشته باشند.



ثبت نام نهایی در صورت توجه به این شرایط امکان پذیر است:

1- رصدگر پس از دریافت این نامه مشخصات ابزار رصدی خود را آن طور که در پایان این نامه خواسته شده ای میل کند.

2- حداقل گشودگی (قطر دهانه) ابزار رصدی، چه تلسکوپ و چه دوربین دوچشمی، برای شرکت در برنامه 70 میلی متر است. مگر اینکه رصدگر از ابزار 60 میلی متری با اپتیک بسیار دقیق استفاده کند و این موضوع را از طریق ای میل با همکاران برگزاری ماراتن ششم در میان بگذارد.

3- رصدگران با دوربین های دوچشمی فقط به صورت انفرادی می توانند شرکت کنند و امکان شرکت گروهی با دوربین های دوچشمی و تلسکوپهایی با دهانه کوچک تر از 9 سانتی متر نیست.

4- رصدگران پس از دریافت این نامه از طریق ای میل در اسرع وقت وضعیت شرکت گروهی یا انفرادی خود را مشخص کنند و در صورت شرکت گروهی نام هم گروهی خود را ذکر کنند. شرایط پذیرش گروهی به صورت زیر است: گروه 2 نفره برای تلسکوپهای 9 سانتی متر و بزرگتر و دوربین دوچشمی با قطر شیئی 120 میلی متر(یا دوربین های 100 میلی متر تلسکوپی با استقرار چنگالی) که البته رصدگر می تواند با چنین ابزارهایی به صورت انفرادی نیز شرکت کند. گروه 3 نفره برای تلسکوپ 12 اینچ (30 سانتی متر) و بزرگتر یا دوربین دوچشمی با قطر شیئی 150 میلی متر که رصدگر می تواند به صورت انفرادی نیز با چنین ابزارهایی شرکت کند.

5- اطلاعات ارائه شده در فرم اینترنتی که رصدگر پر کرده است درست و مطابق واقعیت باشد.

6- شرکت کننده در آغاز سفر اصل رسید بانکی خود را به همکاران اجرایی برنامه ارائه کند.





در ماراتن امسال حداکثر 110 رصدگر (انفرادی یا گروهی) شرکت خواهند کرد. شاخه آماتوري انجمن نجوم ايران با وجود افزايش شمار شرکت کنندگان در ماراتن ششم متاسف است که به دليل حفظ کيفيت برگزاري برنامه نمي تواند از تمام درخواست کنندگان شرکت در اين برنامه پذيرش نمايد و ناچار است که فقط رصدگراني را که بيشترين تجربه رصدي را دارند بپذيرد. بديهي است که اين انجمن برنامه هاي آموزشي و مقدماتي متعددي را هر سال براي علاقه مندان تازه کار ارائه مي کند تا پس از گذراندن اين دوره ها و کسب تجربه هاي رصدي آماده شرکت در ماراتن مسيه شوند. در ماراتن ششم از 15 داور برای شرکت در این برنامه دعوت شده است که رصدگران با تجربه ای اند که از تهران، شیراز، اصفهان، مشهد و اهواز گروه را همراهی می کنند.





دوچشمی، تلسکوپ و ابزارهای الکترونیک

ماراتن مسیه ایران در سه رده دوربین های دوچشمی های دوچشی، تلسکوپ، و تلسکوپهای الکترونیک برگزار می شود و برگزیدگان در هر رده جداگانه سنجیده و معرفی می شوند. رصدگران با تلسکوپهای مجهز به سیستم الکترونیک گوتو (ردیابی خودکار) مجاز به استفاده ازکنترل الکترونیکی جا به جا کننده تلسکوپ هستند اما نمی توانند از سیستم گوتو بهره ببرند و داوران از قطبی نبودن دستگاه آنها در طول برنامه مطمئن می شوند.



سخن پایانی

موفقیت برگزاری ماراتن مسیه ایران وابسته به نظم گروهی و همکاری با گروه برگزار کننده است. برای اجرای منظم برنامه ها به همکاری صمیمانه تک تک شرکت کنندگان نیاز است تا شب بی نظیری به یاد بماند. رعایت پاکیزگی و قوانین حضور در یک منطقه حفاظت شده محیط زیست که غنی از حیات وحش است بسیار مهم است. رصدگران تدارک یک شب رصدی تمام عیار را به درستی ببینند، ابزار رصدی خود را از پیش کنترل کنند(در صورتی که تصویر ابزار رصدی بیش از حد نا واضح باشد سبب اختلال در برنامه و کار داور آن گروه می شود)، چراغ قوه نور قرمز به همراه بیاورند، لباس گرم، کیسه خواب (در صورت ابری شدن هوا) و آذوقه غذایی انرژی بخش به همراه داشته باشند. افرادی که از چراغ قوه با نور شدید استفاده کنند به دلیل مزاحمت برای رصدگران دیگر از دور مسابقه حذف می شوند.



ماراتن مسیه ایران با هدف گرد هم آمدن بهترین رصدگران اعماق آسمان از سراسر ایران در یک شب رصدی و زیر آسمان پر ستاره، یعنی همان چیزی که همه ما را دلباخته خود کرده است، برگزار می شود. هدف اصلی با هم بودن، ایجاد ارتباط میان منجمان آماتور باتجربه و محک زدن توانایی های رصدی است برای هر شرکت کننده است. رقابت هدف دوم است.



در صورتی که از شرکت در ماراتن ششم منصرف شده اید حتما هر چه زودتر اطلاع دهید تا فرصت جایگزینی برای افرادی باشد که پذیرفته نشده اند. عدم اطلاع شما از انصراف از این برنامه در پذیرش در ماراتن های بعدی تاثیر گذار خواهد بود.



دبير برگزاري ماراتن مسيه ايران، بابک امين تفرشي است. همکاران پذیرش در ششمین ماراتن مسیه ایران که شاخه آماتوری انجمن نجوم ایران را یاری می کنند، رصدگران با تجربه، کاظم کوکرم و حمید رضا پیرایش اند. لطفا پذيرفته شدگان پس از اطلاع از پذيرش خود بلافاصله مشخصات ابزار رصدی خود را شامل قطر دهانه، نوع اپتیک (بازتابی، شکستی، کاسگرین) و نوع استقرار (استوایی، سمت ارتفاعی عادی یا دابسونی، مجهز به سیستم الکترونیک GoTo) را به همراه گروهی یا انفرادی بودن حضور خود را به ای میل های آقایان کوکرم و پیرایش گزارش دهید و در صورت نیاز به دریافت اطلاعات بیشتر با آنها در ارتباط باشید.

kookaram at gmail dot com و hp12181 at yahoo dot com
 

بابک امین تفرشی

دبیر برگزاری ششمین ماراتن مسیه ایران

اطلاعات مورد نیاز برای شرکت در یک ماراتن

ابزار مورد نیاز برای شرکت

1- وسیله اپتیکی : بهترین ابزار رصدی برای شرکت در ماراتن اپتیک هایی با دهانه بزرگتر از 7 سانتیمتر است که استقرار سمت-ارتفاعی و میدان دید وسیعی داشته باشد تا سرعت عمل شما بالاتر رود. برای مثال دوربین های دوچشمی بزرگ(80×20 و 100×25)و تلسکوپهای نیوتنی با پایه دابسونی از انواع مناسب ابزار اپتیکی در این زمینه هستند. تلسکوپهای با استقرار استوایی از سرعت شما می کاهند.                     

2- وسائل موردنیاز: علاوه بر داشتن یک اپتیک خوب در ماراتن شما به ابزار دیگری نیاز دارید. یک اطلس اسمان( بهترین نقشه اطلس اسمان شب است که رنگی و فارسی بوده و توسط سزمان نیروهای مسلح به چاپ رسیده است) و کاغذی که در ان اطلاعات کلیدی برای پیدا کردن اجرام را نوشته اید و یک چراغ قوه با نور قرمز و لباس گرم و صندلی تاشو و زیر انداز و مقداری خوراکی از وسایل مورد نیاز شماست. 

شکست رقیبان !

سوالی که ممکن است برای هر شرکت کننده ای در ماراتن پیش اید این است که چگونه می توان درماراتن موفق بود .برای این کار راه حل هایی بسیار ساده وجود دارد که می تواند نیمی از موفقیت شما را تضمین کند :                                                                                         

1- اگربه نقشه اسمان و مکان اجرام مسیه مسلط باشید و پیش از ماراتن چند بار انها را رصد کرده باشید این عمل در موفقیت شما بسیار موثر است.                                                                                     

2- سرعت عمل کافی برای پیدا کردن اجرام اشته باشید.در ماراتن شما برای پیدا کردن هر جرم به طور میانگین به 5 تا 6 دقیقه زمان نیاز دارید. دستیابی به این کار سرعت عمل بالا و تمرین مداوم شما را در گذشته می طلبد.                                                                                                                           

3- قدم بعدی پوشش مناسب شما در شب ماراتن را می طلبد تا از سرمای هوا ازار نبینید. حتما لباسهای گرم بپوشید و برای مقابله با سرما و باد از بادگیر استفاده کنید.( گرچه این ماراتن در اواسط بهار برگزر می شود و هوا زیاد هم سرد نیست ولی خنک شدن هوا ساعاتی ÷یش از طلوع خورشید ممکن است باعث افت کاری شما شود)                                        

4- مایعات گرم و کمی خوراکی در کنار خود داشته باشید تا با کسب نیرو بتوانید اجرام را با دقت بیشتری رصد کنید.( و در اواسط شب کم نیاورید!)                                                  

5- برای جلوگیری از خستگی و خواب الودگی در طول ماراتن شب پیش از ان بیشتر کمی استراحت کنید.

6- قبل از ماراتن چشم خود را به تاریکی عادت دهید و سعی کنید به نقاط نورانی مانند چراغ ها یا نور خورشید نگاه نکنید.(برای نقشه خوانی از چراغ قوه با نور قرمز استفاده کنید)                                    

به امید دیدار شما در ماراتن ششم - 7-8 اردیبهشت - پارک ملی کویر

موفق و پیروز باشید.