مدت‌ها است تصاویر ارسالی مریخ‌گردها، لکه‌های سیاهی را روی مریخ نشان می‌دهد. سازمان فضایی ناسا گروهی را مامور بررسی و مطالعه این لکه‌های سیاه کرده است، اما این گروه در تحقیقات اولیه خود نتوانست به نتیجه خاصی درمورد ماهیت و منشا آنها یابد. گذشت و گذشت تا نوبت به بررسی تصاویر ارسالی مدارگرد ادیسه مریخ رسید. سیاره‌شناسان امیدوار بودند با بررسی این تصاویر هم به زمان پیدایش این لکه‌ها پی ببرند و هم ماهیت این لکه های سیاه را آشکار کنند. با بررسی دوریست تصویر از مدارگر ادیسه مریخ که از منطقه‌ای خاص در کلاهک قطبی جنوب مریخ گرفته شده بود، این گروه دریافت که لکه های سیاه چیزی جز فوران یخ خشک (دی‌اکسید کربن جامد) نیست! و اکنون ما درمورد این لکه‌های مریخی اطلاعاتی نه چندان زیاد در دست داریم.....
شرح عکس: تصویری خیالی از یخ‌فشانهای مریخ که توده‌هایی از یخ خشک (دی‌اکسید کربن جامد) را به هوا پرتاب می‌کنند
فیل کریستین، استاد دانشگاه آریزونا و مدیر هدایت دوربین تصویربرداری ادیسه مریخ در این مورد می‌گوید : " برای تصور چنین رویدادی فرض کنید که بر روی مریخ هستید. در چند متری‌تان صدای عجیبی می‌شنوید و ناگهان، تکه‌ای از سطح مریخ را می‌بینید که کنده می‌شود و توده‌های جامد سفید رنگی با فشار زیاد از سطح مریخ بیرون می‌زند. تعجب می‌کنید و با خود می‌گویید که این چی بود؟... اندکی بعد برای رفع خستگی روی تکه سنگی می‌نشینید. دقایقی بعد احساس می‌کنید سنگی که بر روی آن نشسته‌اید، تکان می‌خورد و... ناگهان خود را با سنگ در هوا می‌بینید. بله، شما بر روی یکی از این فوران‌گرها نشسته بودید!!! ".
این فوران‌ها معمولا از اوایل فصل بهار در کلاهک جنوبی مریخ دیده می‌شوند. اکثر آنها طی یک هفته به‌وجود می‌آیند و فعالیت خود را به‌سرعت آغاز می‌کنند. عمرشان هم معمولا از یک تا 3 ماه است، اما بعضی از آنها تا 100 روز هم زندگی می‌کنند! پهنای دهانه هریک از این کوه‌های یخ‌فشان کوچک از 15 تا 46 متر متغیر است و هنگامی که فوران می کنند، توده‌های یخ خشک را ارتفاع چند صدمتری سطح سیاره پرتاب می‌کنند. سرعت پرتاب توده‌ها بسیار اندک و 161 کیلومتر بر ساعت است. این یخ‌فشان‌ها که تعدادشان فعلا معلوم نیست، تنها چند متر با یکدیگر فاصله دارند. تصورش را بکنید که جایی فرود آمده‌اید که هر لحظه ممکن است در چند قدمی‌تان، یک یخ‌فشان مریخی فعال شود و توده‌های ماده را با سرعت 161 کیلومتر بر ساعت به بالا پرتاب کند؛ و لحظاتی بعد هم خود شما با مواد به ارتفاع حدود 300 متری از سطح مریخ پرتاب شوید چون زیر پای شما یک یخ فشان وجود داشته است. از این وضعیت چه احساسی دارید؟
مدل‌های گوناگونی درباره این یخ‌فشان‌ها ارایه شده است که توضیح می‌دهند این فوران‌گرها چگونه مواد را به بالا پرتاب می‌کنند. شرح کامل این مدل‌ها و همچنین دیگر یافته‌های بدست‌آمده در مورد این لکه‌ها را می‌توانید در مجله نیچر مجلد 17 آگوست بخوانید.