آب مایع در مریخ!

دانشمندان مریخ نورد «آپورچونیتی» ناسا به این نتیجه رسیده اند که منطقه ای که کاوشگر ناسا هم اکنون در آن قرار دارد در گذشته دارای آب مایع بوده است.
شواهدی که کاوشگر «آپورچونیتی» در این صخره ها یافت این نتیجه گیری را تقویت می کند. وجود سولفات و ظاهر فیزیکی صخره ها از جمله وجود منافذی که در آنها بلور شکل گرفته است، همگی نشان از این دارد که در مریخ، در گذشته های دور، دست کم در منطقه ی «مریدیانی پلانوم» آب مایع وجود داشته است.

«استیو اسکوایرز» محقق ارشد ابزارهای علمی کاوشگرهای دو قلوی «اسپیریت» و «آپورچونیتی» از دانشگاه کورنل نیویورک می گوید: « آب مایع در گذشته در این صخره ها جریان داشته و باعث تغییر شکل و ترکیب شیمیایی آنها شده است. شواهد یافته شده ، همگی نشان دهنده ی وجود آب در گذشته ی مریخ است. »

«جیمز گاروین» دانشمند ارشد کاوش در ماه و مریخ از سازمان ناسا در واشینگتون می گوید: « هدف مشخص ناسا از فرستادن دو کاوشگر اسپیریت و آپورچونیتی به مریخ در چارچوب ماموریت مریخ نوردهای کاوشگر مریخ (MER)، بررسی وجود آب در حداقل یکی از دو منطقه ی فرود این دو کاوشگر بود و اینکه ببینیم آیا در گذشته، امکان وجود حیات در این مناطق وجود داشته است یا نه. امروز باید بگویم شواهدی محکم مبنی بر وجود آب مایع در گذشته ی مریخ بدست آمده است! »
البته به گفته ی دانشمندان کاوشگر «آپورچونیتی»، هنوز کارهای زیادی برای این مریخ نورد باقی مانده است -- مثلا باید معلوم شود که آیا این صخره ها پس از تشکیل، در معرض آب قرار گرفته اند یا اینکه در اثر رسوب مواد معدنی در کف دریاچه ها یا دریاهای نمکدار بوجود آمده اند.
در اولین تصاویری که مریخ نورد «آپورچونیتی» پنج هفته قبل، از منطقه ی «مریدیانی پلانوم» مریخ به زمین ارسال کرد، مجموعه ای از چندین صخره دیده می شد که برای انجام مطالعات بیشتر بسیار مناسب بنظر می رسیدند. ▼

کاوشگر «آپورچونیتی» در سه هفته ی گذشته، بیشتر وقت خود را صرف مطالعه ی این صخره ها کرد و با استفاده از طیف سنج پرتو ایکس ذره ی آلفای خود به وجود مقادیر بالای گوگرد در این صخره ها پی برد.
«بنتون کلارک» از شرکت سامانه های فضایی لاکهید مارتین در شهر «دنور» ایالت کلرادو می گوید: « فرم شیمیایی گوگرد یافته شده در این صخره ها بصورت منیزیم، آهن یا نمکهای سولفاتی است. همچنین در این صخره ها عناصر تشکیل دهنده ی نمکهای کلرید (chloride) و یا حتی نمکهای برمید (bromide) یافت شده است.»

در همین منطقه، طیف سنج موسبائر کاوشگر که وظیفه ی آن کشف مواد معدنی آهندار است، موفق به کشف یک ماده ی معدنی حاوی سولفات آهن هیدراته موسوم به «ژاروسیت» (jarosite) شد. کشف این ماده ی معدنی در صخره های مریخ، گویای این است که این صخره ها قبلا درون دریاچه های اسیدی یا محیطهای اسیدی مانند چشمه های داغ قرار داشته اند. گفتنی است طیف سنج موسبائر کاوشگر «آپورچونیتی» توسط دانشگاه «یوهانز گوتنبرگ» آلمان و طیف سنج پرتو ایکس ذره ی آلفای آن توسط موسسه ی شیمی «ماکس پلانک» آلمان ساخته شده است.

طیف سنج نشر گرمای مینیاتوری کاوشگر نیز که توسط دانشگاه ایالتی آریزونا ساخته شده است، شواهدی دال بر وجود سولفات در صخره های منطقه ی «مریدیانی پلانوم» پیدا کرد. به عقیده ی زمین شناسان، صخره هایی از زمین که میزان نمک موجود در آنها به اندازه ی نمک یافته شده در صخره های مریخ است، مطمئنا یا درون آب شکل گرفته اند و یا دست کم مدتها در معرض آب قرار داشته اند.

کاوشگر «آپورچونیتی» دومین کاوشگر ماموریت «مریخ نوردهای کاوشگر مریخ» (MER) است که در 16 تیر 1382 سفر خود به سیاره سرخ را آغاز کرد و سرانجام روز یکشنبه پنجم بهمن ماه در دشت «مریدیانی پلانوم» مریخ فرود آمد و از آن هنگام تاکنون سرگرم جستجوی نشانه های وجود آب در گذشته ی مریخ بوده است.
اولین کاوشگر ماموریت «MER»، موسوم به «اسپیریت»، در 20 خرداد 1382 به فضا پرتاب شد و روز شنبه 13 دی، با موفقیت در دهانه برخوردی «گوسف» در مریخ فرود آمد و تصاویری از یک سرزمین خشک و سنگلاخی ارسال کرد. دو کاوشگر این ماموریت، هم اکنون در دو مکان مختلف مریخ قرار دارند و ماموریت هر یک از آنها، از زمان فرود حداقل تا 90 روز ادامه دارد. ماموریت «MER» حدود 800 میلیون دلار هزینه در برداشته است.