تاریخچه مرکز آموزش نجوم اديب

مرکز آموزش نجوم اديب (وابسته به سازمان فرهنگي تفريحي شهرداري اصفهان) از سال 1374 فعاليت خود را با برگزاری اولين نمايشگاه نجوم واخترشناسي اصفهان در طول ایام ماه مبارک رمضان در محل فعلی باغ غدیر، آغاز نمود. دومين نمايشگاه در سال 1375 در نگارستان امام خميني(ره) با استقبال بيش از 30000 شهروند علاقمند به نجوم،دانشجويان و اساتيد برگزار شد اين استقبال، مسئولين را بر آن داشت تا فعاليت های مرکز را به صورت متمرکزتر از سال1376 در محل فعلي مرکز آموزش نجوم اديب، در خيابان سعادت آباد دنبال نمایند.

این مرکز در 20 مرداد ماه 1378 میزبان علاقمندان به تماشای آخرین خورشیدگرفتگی قرن بیستم از سراسر دنیا بود. در این سال علاوه بر عموم شهروندان و گردشگران خارجی، منجمان حرفه ای و آماتور از کشورهای آمریکا و فرانسه و نیز دانشگاه های تبریز ، تهران و گیلان در اصفهان گردهم جمع شدند و به انجام پروژه های رصدی و عکاسی از خورشیدگرفتگی پرداختند.

پس از خورشیدگرفتگی 1378، اولین گردهمایی نجوم غیرحرفه ای ایران در تیرماه 1379به همت مرکز نجوم ادیب در اصفهان برگزار گردید و برای اولین بار فرصتی بوجود آمد تا منجمان آماتور کشور علاوه بر آشنایی با تعدادی از منجمان آماتور دیگر کشورها، گردهم جمع شوند و به بحث و تبادل نظر درباره مسائل و مشکلات نجوم آماتوری در ایران بپردازند. اولین  بحث ها در مورد تشکیل شاخه آماتوری انجمن نجوم  ایران در حاشیه این گردهمایی به وجود آمد.

در سال های 1383 و 1384 بترتیب سیارات زهره و عطارد از جلوی خورشید عبور کردند و ناظران زمینی شاهد این پدیده های زیبا بودند. در اصفهان نیز به همت این مرکز برنامه های ویژه ای در قالب سمینار آموزشی و رصد ویژه عموم شهروندان برگزار گردید. در سال های بعد برگزاری سالانه ویژه برنامه هایی چون روز و هفته جهانی نجوم، هفته جهانی فضا، روز ساعتهای آفتابی ،شب یوری و ... از برنامه های ثابت و جذاب این مرکز بوده است.

ساختار اداري

این مرکز در حال حاضر دارای یک هیأت امنا متشکل از جناب آقای تحویل پور (معاون فرهنگی-اجتماعی شهردار)، جناب آقای بیک (مدیر عامل سازمان فرهنگی تفریحی شهرداری اصفهان)، سه نفر از اساتید و کارشناسان نجوم ( آقایان دکتر کیاست پور، دکتر عبداللهی و بوژ مهرانی)، مدیر مرکز( آقای مزروعی ) و آقای دانیال فرقانی (نماینده اعضای مرکز) است که عهده دار سیاستگذاریهای علمی و اجرایی سالانه این مرکز می باشد.

برنامه هاي احرايي اين مركز به صورت فصلي با تصويب سازمان فرهنگي تفريحي شهرداري به اجرا در مي آيد.

هم اکنون برنامه هاي گوناگوني در دو بخش عمومي و تخصصي در اين مرکز برگزار مي شود :

الف - برنامه های عمومی

 شرکت در برنامه هاي عمومي  آزاد است و  همه شهروندان  می توانند در این برنامه ها ( به تناسب) شرکت نمایند. این برنامه ها عبارتند از:

v     بازديد هاي عمومي مدارس از نمایشگاه دائمی و رصدخانه مرکز

v     رصد هاي ماهانه آسمان ویژه عموم شهروندان

v     نشست علمی ماهانه " باشگاه نجوم اصفهان "

v     کلاس آموزشی " نجوم مقدماتی "

v     برنامه های عمومی دیگر ( مثل هفته جهانی نجوم، هفته جهانی فضا،  رصد های نوروزی، ...)

ب- برنامه های ويژه 

براي شرکت در برنامه هاي ويژه افراد بايد عضو مرکز شده باشند. این برنامه ها عبارتند از:

v     کلاسهای آموزشی تکمیلی ( نجوم مقدماتی2، نجوم رصدی، اخترفیزیک و کیهان شناسی، عکاسی نجومی، آزمايشگاه نجوم و ...)

v     استفاده از کتابخانه ، بانک فيلم و نرم افزارهای تخصصی ستاره شناسی و اینترنت پرسرعت

v     استفاده از ابزارهاي رصدي و عکس برداري

v     کارگروههاي پژوهشی داخلی مرکز

v     رصد های خارج از شهر و رصد های تخصصی

v     سمینار های هفتگی و کارگاه های تخصصی

v     دورهای ویژه آمادگی المپیاد نجوم

v     و...

امكانات و تجهيزات

این مرکز با داشتن یک رصدخانه آموزشی ( تلسکوپ14 اینچ )،  انواع تلسکوپها ( 1 عدد تلسکوپ12 اینچ، 2 عدد تلسکوپ8 اینچ، 2عدد تلسکوپ5 اینچ و 4 عدد تلسکوپ4 اینچ) ،تلسکوپ 60 میلی متر خورشیدی(lunt) ، دوربينهاي دوچشمي( 30عدد) ،دوربينهاي عکاسي آنالوگ و دیجیتال(4 عدد) ، کتابخانه تخصصي ستاره شناسی(انواع کتاب های فارسي و لاتين  با موضوع هاي ستاره شناسی قدیم و جدید ، علوم پايه ،انواع مجلات نجوم آماتوری داخلی و خارجی و پروژه های دانش پژوهان مرکز ) ، انواع فيلمهاي آموزشي(200 حلقه )، بانک نرم افزارهاي نجومي(100عنوان)  از مجهزترين مراکز آموزش نجوم آماتوري در ايران می باشد.

باشگاه نجوم اصفهان

در اردیبهشت ماه  1382 اولین جلسه نشست ماهانه باشگاه نجوم اصفهان توسط مرکز آموزش نجوم ادیب و با حمایت سازمان فرهنگي تفريحي شهرداري اصفهان با حضورآقاي دکتر نصيري قیداری، رييس وقت انجمن نجوم ايران، و آقاي دکتر کياست پور، استاد اخترفيزيک دانشگاه اصفهان و عضو هیأت امنای این مرکز افتتاح گرديد.

هدف از اجرای این برنامه ترویج دانش ستاره شناسی در بین شهروندان و نیزگردهم آمدن منجمان آماتور اصفهان و هم اندیشی آنان در قالب یک نشست علمی می باشد. این برنامه تا کنون بدون وقفه (86 نشست نجومی ) در آخرین دوشنبه هر ماه با سخنرانی اساتید نجوم اصفهان و کشور و نیز منجمان آماتور در تالار اجتماعات کتابخانه مرکزی شهرداری اصفهان برگزارگردیده است.

در طي برپايي باشگاه نجوم اصفهان تا کنون اساتيد بسياري همچون آقايان پروفسورکياست پور ،دکتر نصيري قیداری، مرحوم دکترعدالتي ، دکتر عبد الهي ،دکتر منصوری ، پروفسور آردبرگ (دانشگاه لوند سوئد)، دکتر نصر اصفهانی ، دکترمير ترابي ، دکتر صالحي ، دکتر نفيسي ، مهندس دالکي، پروفسور هوخنداک (هلند)، دکتر باقری ، مهندس رستمی و... به ايراد سخنراني پرداخته اند.  

از طرف ديگر حضور و سخنرانی منجمان آماتور که بصورت فردی و يا در قالب گروهاي نجومي به معرفي فعاليتها و تجربيات خود پرداخته اند باعث رونق و تداوم برنامه هاي  باشگاه نجوم اصفهان شده است.

رصد ماهانه آسمان شب ویژه عموم شهروندان اصفهانی

از سال 1386 تا کنون در نزدیکترین پنجشنبه به تربیع اول هر ماه قمري برنامه اي با عنوان "رصد آسمان " در محل این مرکز برگزار مي گردد. اين برنامه که بصورت ویژه برای خانواده های اصفهانی و  با هدف ارتقای فرهنگ توجه به زیبایی های آسمان و آثار عظمت الهی برگزار می گردد، شامل رصد اجرام آسماني ، پخش فيلم هاي نجومي ، نمایش اسلايد ، پرسش و پاسخ ، بازدید از نمایشگاه دائمی و غرفه نجوم کودکان است.

فعالیت های پژوهشی

به دليل اهميت ويژه پژوهش و براي آشنايي بيشتر دانش پژوهان  این مرکز با روشهاي تحقيق، بخشی از نمره آزمون دوره های آموزشی به پروژه هايي اختصاص داده مي شود که دانش پژوه موظف است تحت نظارت و راهنمايي مسوول واحد پژوهش آن را به انجام برساند. پروژه مذکور مي تواند به صورت تئوري يا عملي و گروهي يا فردي ارائه شود.

اعضای علاقمند مرکز پس از گذراندن دوره های آموزشی می توانند متناسب با علاقه خود در کارگروه های پژوهشی این مرکز ( کارگروه های رویت هلال ، طیف نگاری نجومی، عکاسی نجومی، تاریخ نجوم ، نرم افزارهای نجومی، فضا و فضا نوردی،کیهانشناسی و ....) فعالیت نمایند. 

در طی دوره فعالیت 15ساله این مرکز کارهای پژوهشی بسیاری صورت گرفته است که از آنجمله می توان به موارد زیر اشاره کرد:

-          مشارکت در انجام پروژه بین المللی اندازه گیری فاصله ماه تا زمین( مشترک با رصدخانه لیدز انگلستان ) (1377)

-          انجام پروژه های طیف نگاری و پلاریمتری در خورشیدگرفتگی 1378

-          طراحی و ساخت 2 طیف نگارخورشیدی با توان تفکیک بالا(1378 و 1380)

-          طراحی و ساخت طیف نگار ستاره ای(1378)

-          طراحی و ساخت دستگاه سیلوسدت (1380)

-          انجام پروژه بررسی تاثیر شدت فعالیت های خورشید بر روی آب و هوای زمین( 1384 تا کنون)

-          طراحی و ساخت دستگاه اسپکتروهلیوسکوپ و اسپکتروفوتومتر(سال1385 تا 1389)

-          انجام پروژه رویت هلال ماه های قمری در روز(1386 تا کنون)

-          طراحی و ساخت دستگاه شهاب نگار رادیویی جهت ثبت شهاب (سال 1388)

-          مشارکت در انجام پروژه بین المللی تعیین شکل زمین( مشترک با دانشگاه اخن آلمان ) (1388)

-          ساخت نرم افزار آموزش ستاره شناسی(1388 تا 1389)

سال جهانی ستاره شناسي

نقطه عطفی در دوران فعالیت این مرکز سال جهانی نجوم بود. با نام گذاری سال 2009 م یه عنوان سال جهانی نجوم توسط سازمان یونسکو ، این مرکز مانند بسیاری از مراکز نجومی دنیا اقدام به برگزاری برنامه های ویژه این سال نمود. در این سال با همت هیأت امنا، کارمندان و اعضای فعال این مرکز برنامه های بسیار متنوعی برگزار گردید که بارزترین آنها عبارتند از:

-          برگزاری افتتاحیه سال جهانی نجوم و بزرگداشت مقام علمی اساتید گرانقدر آقایان دکتر کیاست پور و دکتر عبدالهی(اعضای هیأت امنای مرکز نجوم ادیب)

-          برگزاری پروژه جهانی 100ساعت ستاره شناسی بمدت 4 روز در اصفهان

-          برگزاری روز و هفته جهانی نجوم

-          کارگاه آموزشی مربیان نجوم

-          اعزام تیم علمی به کشور چین برای ثبت طولانیترین خورشید گرفتگی قرن21

-          برگزاری همایش بررسی رویت پذیری هلال ماه مبارک رمضان1430 ه.ق با حضور کارشناسان ستاد استهلال کشور

-          اجرای مسابقه کتبی ویژه هفته جهانی فضا در مدارس شهر اصفهان

-          تشکیل کارگروه نجوم معلمان استان در مرکز نجوم ادیب

-          برگزاری پروژه جهانی شبهای گالیله و رصد خارج از شهر خانوادگی

-          برگزاری کارگاه ملی آموزش نرم افزارهای ستاره شناسی

-          برگزاری گردهمایی انجمن های نجومی استان در پایان سال نجوم

-          برگزاری 12 رصد آسمان شب و 12 باشگاه نجوم با محوریت سال جهانی نجوم

 وبگاه : http://www.adibcenter.com