آن طور که از خبر ها برمی آید (اینحا: http://www.yjc.ir/fa/news/5273306)  در موزه علم و فناوری تهران چیزی را به اسم "نخستین فضاپیمای سرنشین دار ایرانی) به نمایش گذاشته اند. در فیلم خبری مربوط به این نمایش (در تارنمای آپارات با عنوان: پرتاب فضاپیمای با سرنشین ایرانی تا ۳ سال دیگر)، مصاحبه ای با آقای دکتر امی رییس پژوهشگاه هوافضا وزارت علوم در کنار این به اصطلاح ماکت فضاپیمای سرنشین دار ایرانی پخش گردید. ایشان در این مصاحبه مدعی شدند (برای ساخت و پرتاب فضاپیمای سرنشین دار ایرانی) "هیچ کمبودی نداریم. بزودی پرتاب می شود و اولین کشوری خواهیم بود که در جهان اسلام این پروژه را انجام داده"

ایشان همچنین افزودند "ما بنا داریم (سفینه را) تا ارتفاع 200 کیلومتر را پرتاب کنیم." و در مورد مسیر کار هم اضافه کردند "اول مدل انسان پرتاب می شود بعد به کلاس دی که در کلاس دی انسان واقعی قرار می گیرد که به صورت زیر مداری." البته برش های متعدد فیلم خبری نشان می داد که جناب دکتر امی توضیحات بیشتری (در مورد رسیدن از کلاس آ تا دی) ارائه داده اند که مسئولان این بخش خبری بنا به هر دلیل، نخواسته اند پخش شود.

در منبع فوق در شرح به اصطلاح فضاپیمای سرنشین دار ایرانی نیز آمده:

این کپسول فضایی قرار بود تا پایان امسال یک سرنشین به مدار ۱۷۰ کیلومتر به زمین برساند که پروژه پرتاب آن سه سال دیگر به تعویق افتاد. قبل از پرتاب نهایی این فضا پیما، دو ماکت و یک موجود زنده غیر انسان(میمون) به طور آزمایشی به فضا پرتاب خواهد شد. این کپسول زیستی موجود زنده قرار است در سالهای آینده وسیله‌ای نقلیه برای ارسال انسان به ایستگاه فضایی و مدار زمین باشد. پروژه ایرانی ارسال انسان به فضا تا کنون حدود ۱۵۰داوطلب پرتاب دارد.

پیرامون پخش این خبر و فیلم توجه به چند نکته ضروری است:

1- ظاهرا دوستان خبرنگار در باشگاه خبرنگاران جوان که به دلیل مشغله بسیار مجبورند در هر موردی از گرانی تخم مرغ تا سفر کاوشگر نیوهورایزنز گزارش تهیه کنند، از سطح فعالیت همکاران خود در زمینه ترویج فناوری فضایی بیخبرند و اطلاع نداردند به همت این جوانان عاشق، اینک سطح دانش فضایی مردم بویژه قشر دانش آموز و دانشجو بسیار بالاست و به همین دلیل نمی شود یک کاردستی را به عنوان فضاپیمای سرنشیندار به آنها معرفی کرد و باید در آینده دقت بیشتری در ارائه خبر های مرتبط با حوزه فناوری فضایی داشته باشند.

2- آنچه به عنوان فضاپیمای سرنشین دار ایرانی در موزه علم و فناوری تهران به نمایش گذاشته شده بنا به گفته سازندگان آن (گروه مدیریتی قبلی پژوهشکده سامانه های فضایی سابق) تنها یک کاردستی نمایشی (makeup) بود که فقط آرزو و آمال طراحان را نشان می داد و به هیچ وجه توانایی فنی پرتاب ندارد. هر هنرآموز هنرستانی در رشته فلزکاری با نگاه کردن به تصویر سه بعدی چنین سازه ای، می تواند آن را بسازد. اما بین کاردستی نمایش داده شده تا ساخت یک سفینه واقعی که بتواند پرتاب شود سال ها فاصله است. سر هم بندی چند کپسول گاز و چند قوطی فلزی در بدنه و کنار به اصطلاح فضانورد، همچنین قرار دادن یک مونیتور لپ تاپ و چند  دکمه به اصطلاح کنترل در صفحه مثلا هدایت سفینه، وضعیت مضحکی را بوجود آورده که باور کردن واقعی بودن ناو در حد یک ماکت را برای بچه های دبستانی هم مشکل می کند. عروسکی بودن این کاردستی حتی در مانکن فضانورد آن که با کلاه موتور سواری و لباس ورزشی با شلوار پاچه کوتاه و آب رفته و پای برهنه در آن قرار داده شده مشخص است. خالی بودن اطراف به اصلاح فضانورد، آرایش بسیار ساده پانل هدایت ناو و دهها پارامتر دیگر، کاملا عروسکی بودن این اسباب بازی را نشان می دهد. البته لازم به ذکر است که سازندگان این ماکآپ، هیچگاه مدعی نبودند که همین ساخته را به فضا پرتاب خواهند کرد بلکه شکل کلی آنرا به نمایش گذاشتند. اما آنهایی که امروز ارث به جا مانده از گروه قبلی را مجددا به نمایش می گذارند لازم بود لااقل کمی به سر و وضع مانکن سفینه و فضانورد داخل آن رسیدگی می کردندو وضعیت آبرومندتری به آن می دادند!  

3- با بررسی خبر ها در زمان رونمایی از این کاردستی، مشخص می شود که مسئولان قبلی پژوهشکده (یعنی سازندگان آن)، ادعای این که ظرف یک سال، فضانوردی را با آن به فضا پرتاب خواهند کرد را نداشته اند.  هر فرد علاقمند به فناوری فضایی- حتی نه در حد کارشناسی- می داند که  نه ساخت سفینه فضایی سرنشیندار چنان راحت است که ظرف یک سال بعد از ارائه نمونه نمایشی، بتواند سرنشینی را به فضا بفرستند و نه مراحل انتخاب و آموزش فضانورد چنان ساده و پیش پا افتاده است که بتوان این کار را انجام داد. حتی فضانوردان کشور هایی چون آمریکا و روسیه که سال هاست در این زمینه کار و تجربه اندوخته اند و تجهیزات تمرینی و آموزشی فوق العاده پیچیده دارند باید حداقل دو سال آموزش ببینند. پس ادعای این که قرار بود این فضاپیما تا پایان امسال یک سرنشین به مدار۱۷۰ کیلومتر به زمین برساند حرف بی ربطی است و تا آنجا که من به خاطر دارم کسی چنین ادعایی را نداشته است.

4- با توجه به شرایط خاص کشور، میزان علاقمندی دولت آقای روحانی برای انجام چنین پروژه هایی، بودجه های تخصیص داده شده به برنامه های فضایی، مراحل واقعی انتخاب و آموزش فضانوردان همچنین آزمایش سامانه های مختلف یک ناو سرنشیندار و بالابرنده نیرومند مورد نیاز برای چنین پرتابی، بالاخره ساخت یک سفینه واقعی و حل بسیاری دیگر از مشکلات فنی و لوژستیکی، ادعای این که تا سه سال دیگر فضانوردی از ایران با سفینه ساخت خود ما به فضا پرتاب شود نیز کاملا تخیلی و بی پایه و اساس است.

5- نویسنده خبر در پایان مطلب، بیخبری خود از دنیای فضانوردی را از یک سو و خیالپردازی را از سوی دیگر به اوج رسانده و مدعی شده که " این کپسول زیستی موجود زنده قرار است در سالهای آینده وسیله‌ای نقلیه برای ارسال انسان به ایستگاه فضایی و مدار زمین باشد." این ادعا این نشان می دهد خبرنگار، اطلاع اندکی هم از  دنیای فضانوردی ندارد و بنا به عادت بسیاری از خبرنگاران به جهت دراز کردن کلام برای خالی نبودن عریضه، فرمایشاتی را فرموده اند! اگر کارشناسان ما از هر نظر حمایت شوند و بتوانند چنین سفینه ای را بسازند و با موفقیت پرتاب کنند، بین پرتاب غیرمداری یک سفینه سرنشیندار تا بردن فضانورد به ایستگاه فضایی، فاصله بسیار است. حتی اگر این سفینه به فرض محال، همین امروز ساخته و آماده سفر فضایی هم باشد با مشخصات فنی که اعلام شده، اصولا توانایی بردن کسی را به ایستگاه فضایی ندارد. ضمن آن که باید پرسید کدام ایستگاه فضایی؟ زمانی که آمریکایی ها حتی اجازه نمی دهند یک شهروند ایرانی به عنوان توریست، صندلی سایوز را اجاره کند، چطور اجازه خواهند داد سفینه ایرانی به ایستگاه فضایی بین المللی متصل شود؟!!!

با توجه به این که خبر مذکور توسط فردی غیرمرتبط و نا آشنا با فناوری فضایی نوشته شده و بیشتر جنبه های ژورنالیستی قضیه مورد نظر بوده، ادعا ها و جعل اطلاعات  می تواند چندان مهم و قابل بحث جلوه نکند اما مصاحبه آقای دکتر امی رییس پژوهشگاه هوافضای وزارت علوم در این مورد و در کنار این کاردستی، جای بسی تعجب دارد بویژه که ایشان در گذشته مخالف انجام چنین برنامه هایی بوده اند و این که در این مصاحبه گفتند" ما بنا داریم تا ارتفاع 200 کیلومتر را پرتاب کنیم " در مورد مسیر کار هم اضافه کردند "اول مدل انسان پرتاب می شود بعد به کلاس دی که در کلاس دی انسان واقعی قرار می گیرد که به صورت زیر مداری." نشان می دهد علاقمند هستند برنامه، دقیقا بر همان روال قبل انجام شود یعنی نه تغییری در راهبرد های کوتاه مدت دارند و نه درازمدت.  ظاهرا جناب دکتر امی فراموش کرده اند که در 6 آذر 1392 طی چهارمین نمایشگاه صنایع هوایی و فضایی در میزگرد فضانورد ایرانی گفته بودند" در حال حاضر ما نمی‌توانیم جایگاهی در بین کشورهای پرتاب‌کننده پیدا کنیم. ما حتی در شرایطی نیستیم که از سوی کشورهای دیگر به ما سفارش پرتاب داده شود." و در جایی دیگر از همین مصاحبه گفتند" زدن کلید پرتاب انسان برای ما زود است و باید توجه کنیم موجود زنده با انسان تفاوت دارد ما باید ببینیم چه هزینه‌ای را برای چه چیزی می‌خواهیم صرف کنیم."

در مورد بودجه و زمان لازم برای پرتاب سرنشیندار هم گفته بودند "ما برای رسیدن به این مرحله به چهارده سال زمان و 10 میلیارد دلار هزینه نیاز داریم."

حال چه معجزه ای رخ داده که بعد از جابجایی ها و قرار گرفتن ایشان در صدر پژوهشکده سابق که اینک به عنوان پژوهشگاه هوافضای وزارت علوم شناخته می شود، "14 سال زمان"،  یک مرتبه تبدیل شده است به "بزودی" ، بنده از آن ناآگاهم.  از سوی دیگر در حالی که ایشان در گذشته مدعی بودند بر اساس تحقیقات انجام شده توسط کارشناسان انجام برنامه فضایی سرنشیندار، غیر از عامل زمان، به 10میلیارد دلار بودجه نیز نیاز دارد، سوال بعد آن است که آیا این معضل هم حل شده یا آنطور که حدود یک ماه قبل گفته بودید هنوز در " پژوهشگاه هوافضا برای پرداخت حقوق (کارمندان خود) با مشکل مواجه اند و این نبود بودجه باعث کندی روند انجام پروژه‌ها است."

ایشان تکلیف مردم را روشن کنند پژوهشگاهی که بنا به گفته خود ایشان همچنان متولی ساخت سفینه سرنشیندار است اما از پرداخت حقوق کارمندانش عاجز، چطور در این اوضاع و احوال درگیری دولت با مشکلات اقتصادی متعدد، توانسته 10 میلیارد دلار بودجه به دست آورد و امکاناتی که با حرکتی شبیه به عبور از مرز زمان، 14 سال را تبدیل به زمان اندک (بزودی) کند!

بنده بر حکم وظیفه و به عنوان خادم قدیمی ترویج فناوری فضایی ایران، برای چندمین بار لازم می دانم نکته هایی را خدمت دست اندرکاران جدید فناوری فضایی، بویژه آقای دکتر امی که با توجه به آشنایی بیست و چند ساله ای که با هم داریم بعید می دانم در صدق کلام بنده شک داشته باشند،عرض کنم:

1- در طول تاریخ فضانوردی تنها دوبار پرتاب غیرمداری در سال 1961 و به دنبال پرتاب گاگارین، انجام شده که هیچ ارزشی علمی و فنی، حتی در همان حدود نیم قرن پیش هم نداشته است و آمریکایی ها تنها برای ایجاد هیاهو و جنجال تبلیغاتی بسیار موقت انجام دادند. هزینه کردن برای ساخت سفینه ای جهت تکرار چنین کار بیهوده ای، هیچ توجیهی ندارد و انجام چنین پرتابی نمی تواند اطلاعاتی فراتر از آنچه اینک به راحتی از طریق دنیای مجازی به دست می آید به ما بدهد.

2- از دادن وعده های دور و دراز که اجرای آنها قطعی و یا ممکن نیست خودداری کنند و به خاطر داشته باشند یکی از دلایل اصلی دور شدن مردم از باور مسئولان قبلی سازمان فضایی، دادن همین وعده های بی پایه و اساس بود. با مردم صادق باشید و از گفتن حقیقت نهراسید.

3- چه آقای دکتر امی و چه دیگر دست اندرکاران فناوری فضایی به روابط صمیمانه من با فضانوردان و کارشناسان فضایی روسیه به خوبی آگاهند . من در شرایط خاصی به روسیه مهاجرت کردم و همین شرایط ویژه باعث ایجاد رفاقت بین من و فضانوردان شد. از آنجا که چنان شرایطی دیگر در روسیه بوجود نخواهد آمد، چنین رابطه ای هم در آینده ایجاد نخواهد شد. بنده آفتاب لب بامم، تا زنده ام از این رابطه بهره ببرند و اجازه دهند این رابطه، سرعت بخش توسعه فناوری فضایی ایران شود که فردا و در نبود من، دیر خواهد بود و فرصت از دست می رود. همینجا لازم است یادآوری کنم الکساندر الکساندروف، سرمهندس طراح سامانه ناو های فضایی و فضانورد با سابقه روسیه در سفری که به ایران داشت پیشنهاد کرد برای در مدار قرار دادن و آزمایش سامانه های ماهواره های زیر یکصد کیلوگرم، آماده است کمک کند تا این کار را با استفاده از سفینه های باربری پروگرس، با هزینه ای بسیار کمتر از پرتاب با موشک، صورت گیرد و فضانوردان در زمان راهپیمایی فضایی، ماهواره را در فضا قرار دهند. این کاری است که سابقه قبلی دارد و امتحانش را به خوبی پس داده است. او همچنین گفت با توجه به این که سامانه مخابراتی قوی گلوناس با ایستگاه فضایی بین المللی در ارتباط است می توانند اطلاعات ارسالی درباره نحوه کارکرد سامانه ها را نیز مرتب دریافت و در اختیار طرف قرارداد بگذارد.

شاید بستن قرارداد برای انجام چنین برنامه های مشترکی، طلیعه ای باشد برای همکاری های بیشتر آینده بویژه که روس ها به دنبال شرکای جدید غیر از آمریکا برای مشارکت در بهره برداری از ایستگاه فضایی جدیدی هستند و اگر قرار باشد ایران ناو کیهانی سرنشیندار خود را بسازد، چه بسا بتواند در حاشیه همکاری هایی مثل واگذاری پرتاب ماهواره های کوچک دانشجویی و غیره، از دیگر امکانات و تجربیات کارشناسان فضانوردی روسیه، بویژه آنهایی که نگاه مثبت به ایران دارند بهره ببرد.